Więcej niż jednostki, mniej niż wielości: Ciała po antropocenie
Mateusz Chaberski
mateusz.chaberski@uj.edu.plUniwersytet Jagielloński w Krakowie (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-6490-2340
Abstrakt
Artykuł dowodzi, że spekulacje na temat świata po antropocenie są nierozerwalnie związane z kwestionowaniem dominujących w zachodniej nowożytności konceptualizacji ciała ludzkiego jako bytu mającego nieprzepuszczalne granice, oddzielające organizm od otoczenia. W tym kontekście autor przygląda się dwóm najnowszym projektom performatywnym, które do tworzenia spekulatywnych światów wykorzystują technologię wirtualnej rzeczywistości (VR). Wytwarzając intensywne doświadczenia wielozmysłowe i afektywno-kognitywne, stwarzają one warunki do „egzosomatyzacji” (Stiegler), które pozwalają osobom uczestniczącym wcielić się w inne istoty i doświadczyć własnego ciała jako wielości. Analizując instalację Symbiosis (2020) interdyscyplinarnego kolektywu Polymorf, autor pokazuje, że doświadczenie to problematyzuje dominujące w humanistyce środowiskowej sposoby myślenia o relacjach ludzi i więcej-niż-ludzi. Przyglądając się zaś instalacji Alienarium 5 (2022) Dominique Gonzalez-Foerster, dowodzi, że doświadczenie ciała jako wielości wymaga nie tylko konkretnych „materii troski” (Puig de la Bellacasa), lecz także nowego sposobu myślenia o czasie i doświadczania go.
Instytucje finansujące
Słowa kluczowe:
antropocen, egzosomatyzacja, wirtualna rzeczywistość, materie troskiBibliografia
Alaimo, Stacy. Bodily Natures: Science, Environment, and the Material Self. Bloomington, IN: Indiana University Press, 2010.
Google Scholar
Gonzalez-Foerster, Dominique. „Alienarium 5”: Exhibition Guide. London: Serpentine Gallery, 2022.
Google Scholar
Haraway, Donna. Staying with the Trouble: Making Kin in the Chthulucene. Durham: Duke University Press, 2016.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv11cw25q
Google Scholar
Mol, Annemarie. The Body Multiple: Ontology in Medical Practice. Durham: Duke University Press, 2002.
DOI: https://doi.org/10.1215/9780822384151
Google Scholar
Mol, Annemarie. Eating in Theory. Durham: Duke University Press, 2021.
Google Scholar
Polymorf’s “Symbiosis”: A Performative, Multi-Sensory and Multi-User VR Experience. Breda: The Eriskay Collection, 2021.
Google Scholar
Preciado, Paul B. Mieszkanie na Uranie. Tłumaczenie Agata Araszkiewicz. Kraków: Karakter, 2022.
Google Scholar
Puig de la Bellacasa, María. Matters of Care: Speculative Ethics in More than Human Worlds. Minneapolis: University of Minnesota Press, 2017.
DOI: https://doi.org/10.1017/S2753906700002096
Google Scholar
Stiegler, Bernard. The Neganthropocene. Edited and translated by. London: Open Humanities Press, 2018. https://www.openhumanitiespress.org/books/titles/the-neganthropocene/.
Google Scholar
Thomas, Julia Adeney. „History and Biology in the Anthropocene: Problems of Scale, Problems of Value”. The American Historical Review 119, no. 5 (2014): 1587–1607. https://doi.org/10.1093/ahr/119.5.1587.
DOI: https://doi.org/10.1093/ahr/119.5.1587
Google Scholar
Autorzy
Mateusz Chaberskimateusz.chaberski@uj.edu.pl
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie Polska
https://orcid.org/0000-0002-6490-2340
Mateusz Chaberski - doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Katedrze Performatyki UJ, interesuje się krytycznymi studiami nad antopocenem, humanistyką środowiskową oraz kulturowymi (re)prezentacjami krajobrazów post-ekstraktywistycznych.
Statystyki
Abstract views: 75PDF downloads: 28
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Mateusz Chaberski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
