„Don Giovanni”, sex’n’roll i echa kontrkultury: Krótka historia pożądania czytana wstecz
Artur Żywiołek
a.zywiolek@ujd.edu.plUniwersytet Jana Długosza w Częstochowie (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-6904-5608
Abstrakt
Artykuł stanowi próbę odczytania wstecz historii pożądania uosobionej w micie Don Juana, a więc wyznaczenia takiej perspektywy, która umożliwia interpretację dwudziestowiecznej rewolucji seksualnej poprzez ukazanie jej historycznych i archetypicznych wzorów. Autor przedstawia hybrydyczne związki łączące operową aktualizację tego mitu z jego interpretacjami filmowymi, filozoficznymi i muzycznymi, starając się dowieść, że zjawisko powszechnej współcześnie estetyzacji życia opiera się na iluzji, jaką jest możliwość osiągnięcia absolutnego spełnienia w przemijają- cym świecie. Mit Don Juana urzeczywistnia właśnie ten wymiar współczesności, która temu, co estetyczne (zmysłowe), nadaje rangę absolutu, a liczne artystyczne aktualizacje tego mitu potwierdzają, że zachodnioeuropejskie imaginarium ma swój afektywny substrat w postaci pożądania, które jest niemożliwe do zaspokojenia.
Słowa kluczowe:
opera, muzyka, pożadanie, mit, historia, "Don Giovanni"Bibliografia
Barthes, Roland. „Muzyka, głos, język”. Tłumaczenie Krzysztof Kłosiński. Pamiętnik Literacki, nr 2 (1999): 5–9.
Google Scholar
Bauman, Zygmunt. Razem, osobno. Tłumaczenie Tomasz Kunz. Kraków: Wydaw¬nictwo Literackie, 2003.
Google Scholar
Brooks, Rob. Sex, Genes & Rock’n’Roll: How Evolution Has Shaped the Modern World. Sydney: University of New South Wales Press, 2011.
Google Scholar
Debord, Guy. Społeczeństwo spektaklu oraz Rozważania o społeczeństwie spektaklu. Tłumaczenie i wstęp Mateusz Kwaterko. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2006.
Google Scholar
Dominiak, Grzegorz A. „Estetyzacja świata a doznanie wieczności: W stronę metafizycznej wykładni człowieka współczesnego jako Don Juana”. W: Don Juan w przemianach kultury, redakcja Lidia Wiśniewska, 57–70. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSG, 2008.
Google Scholar
Lévi-Strauss, Claude. Mit i znaczenie: Pięć wykładów przygotowanych dla radia przez Claude’a Lévi-Straussa. Tłumaczenie Monika Eccles i Rafał Wiśniewski. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 2020.
Google Scholar
Kierkegaard, Søren. Albo – albo. Tłumaczenie Marek Hammermeister. T. 1. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2015.
Google Scholar
Mańkowska, Joanna. Don Juan w XX i XXI wieku lub Zmieniające się oblicze mitycznego uwodziciela. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Silva Rerum, 2021.
Google Scholar
Michalik, Grzegorz. „Podmiot zanikający – kwestia podmiotowości w psychoanalizie Jacques’a Lacana”. Analiza i Egzystencja, nr 41 (2018): 98. https://doi.org/10.18276/aie.2018.41-05.
DOI: https://doi.org/10.18276/aie.2018.41-05
Google Scholar
Ortega y Gasset, José. „Wprowadzenie do Don Juana”. W: Dehumanizacja sztuki i inne eseje, tłumaczenie Piotr Niklewicz. Warszawa: Czytelnik, 1980.
Google Scholar
Scruton, Roger. „Zjawiska seksualne”. W: Pożądanie: Filozofia moralna życia erotycznego, tłumaczenie Tomasz Kuniński, 168–214. Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej, 2009.
Google Scholar
Starczewska, Krystyna. Wzory miłości w kulturze Zachodu. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975.
Google Scholar
Stiegler, Bernard. „«Pokolenie zdeklasowane» zwraca się do «pokolenia lirycznego»”. W: Wstrząsy: Głupota i wiedza w XXI wieku, tłumaczenie Michał Krzykawski, 96–104. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2017.
Google Scholar
Welsch, Wolfgang. Nasza postmodernistyczna moderna. Tłumaczenie Roman Kubicki i Anna Zeidler-Janiszewska. Warszawa: Oficyna Naukowa, 1998.
Google Scholar
Zelechow, Bernard. „Kierkegaard, the Aesthetic and Mozart’s Don Giovanni”. In Kierkegaard on Art and Communication, edited by George Pattinson, 64–77. London: Palgrave Macmillan, 1992. https://doi.org/10.1007/978-1-349-22472-2_4.
DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-349-22472-2_4
Google Scholar
Žižek, Slavoj. Metastazy rozkoszy: Sześć esejów o kobietach i przyczynowości. Tłumaczenie Marek J. Mosakowski. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2013.
Google Scholar
Žižek, Slavoj, i Mladen Dolar. Druga śmierć opery. Tłumaczenie Sławomir Królak. Warszawa: Wydawnictwo Sic!, 2008.
Google Scholar
Autorzy
Artur Żywiołeka.zywiolek@ujd.edu.pl
Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie Polska
https://orcid.org/0000-0002-6904-5608
Artur Żywiolek - absolwent filologii polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, dr hab., profesor w Instytucie Literaturoznawstwa Uniwersytetu Jana Długosza w Częstochowie. Jego zainteresowania badawcze obejmują problematykę przełomów kulturowych, estetykę modernizmu oraz intelektualną historii Polski i Europy. Ostatnio opublikował Tristitia moderna. Pasja mitu tristanowskiego w nowoczesnej literaturze, filozofii i muzyce (Kraków, 2020).
Statystyki
Abstract views: 256PDF downloads: 161
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Artur Żywiołek
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
