2023-06-24

Kwestia przekładu i recepcji zagranicznego dramatu w polskiej kulturze teatralnej pojawiała się na łamach „Pamiętnika Teatralnego” niejednokrotnie, nie sposób przecież mówić o rozwoju dramatu i teatru w Polsce, o ich dialogu z tradycjami teatru europejskiego (i nie tylko), nie uwzględniając roli tłumaczeń oraz tłumaczek i tłumaczy. Pierwszy umożliwiający polską prapremierę przekład można rozpatrywać jako zwieńczenie pewnego procesu, pytając: kto tłumaczył? dlaczego akurat ten tekst? z czyjej inicjatywy? w jakich okolicznościach? Można także potraktować go jako początek recepcji danego tekstu czy autora/autorki: jak został przyjęty? czy powstały kolejne przekłady? Nowe tłumaczenia tego samego dramatu – czasem wyraźnie polemiczne wobec poprzednich – są z kolei świadectwem jego aktualności i wysokiej pozycji w polskiej kulturze, a zarazem interpretacyjnego i scenicznego potencjału.

W 2024 roku zamierzamy poświęcić przekładom i ich historiom odrębny zeszyt. Zapraszamy do nadsyłania propozycji artykułów porównawczo-analitycznych, badających zmiany, jakim podlegał tekst oryginału, oraz sytuujących wybrane przekłady w szerokich kontekstach: literackim i kulturowym, ale też historycznym, socjologicznym, politycznym, ekonomicznym czy prawnym. Proponujemy namysł nad następującymi – i pokrewnymi – aspektami funkcjonowania przekładów dramatu w polskiej literaturze i teatrze:

• recepcyjne przekroje: obecność, wpływy i inspiracje danej tradycji, gatunku, autora/autorki, dzieła w kulturze polskiej;
• interpretacyjne zbliżenia: przekładowe transformacje i adaptacje;
• (współ)twórcy i mecenasi przekładów: tłumacze; tłumaczący reżyserzy i dramaturdzy; przekład dla konkretnego aktora/aktorki; teatr jako mecenas przekładu; przekład festiwalowy;
• kanon i reprezentatywność: co tłumaczono, a czego nie (dlaczego?);
• literackie i teatralne aspekty tłumaczenia dramatu;
• uwarunkowania ideologiczne i polityczne;
• spektakularne sukcesy i sromotne porażki: które przekłady zapisały się w historii, a które przeminęły bez echa (dlaczego?).

Inspiracją dla projektu tego zeszytu „Pamiętnika Teatralnego” jest projekt NCN Opus Stulecie przekładu: Tłumacze i ich twórczość w literaturze polskiej po 1918 roku (kierownik projektu: prof. Magda Heydel, Wydział Polonistyki UJ). W związku z tym najbardziej interesują nas historie przekładów wydanych lub wystawionych w XX i XXI wieku, bez względu na datowanie tekstu oryginalnego. Rozważymy też jednak propozycje artykułów poświęconych wcześniejszym okresom.

Zapraszamy do nadsyłania abstraktów do 15 września 2023 na adres redakcji: pamiętnik.teatralny@gmail.com. Objętość abstraktu ca. 1200-1800 znaków, do abstraktu można dołączyć zarys bibliografii. Autorki i autorzy propozycji wstępnie zaakceptowanych przez redakcję zostaną poproszeni o zgłoszenie pełnych tekstów (25000-40000 znaków) za pośrednictwem strony internetowej do 15 grudnia 2023. Prosimy o zapoznanie się z wytycznymi dla autorek i autorów: https://czasopisma.ispan.pl/index.php/pt/dlaautora oraz z opisem procesu recenzyjnego i zasadami obowiązującymi wszystkie osoby współpracujące z „Pamiętnikiem Teatralnym”: https://czasopisma.ispan.pl/index.php/pt/recenzja.