Spektakl suwerenności: uroczystości koronacyjne królowej Elżbiety I
Emilia Olechnowicz
Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-4874-3471
Abstrakt
Uroczystości intronizacyjne królowej Elżbiety I w 1559 roku – jak wszystkie ceremonie związane z sukcesją władzy królewskiej – stanowią ciekawy przykład tego, co Victor Turner określił jako dramaty społeczne. Królowa Elżbieta doskonale uświadamiała sobie nierozerwalny związek między sztuką sprawowania rządów (statecraft) i sztuką sceniczną (stagecraft). Uroczysty wjazd do Londynu i koronacja były dla królowej pierwszą publiczną okazją do prezentacji swojego wizerunku quasi-teatralnymi środkami, przy pomocy dekoracji i atrybutów, gestów i kostiumów. Celem uroczystego wjazdu była tyleż panegiryczna prezentacja wstępującej na tron królowej, ile wytyczenie kierunku jej rządów w sytuacji przesilenia politycznego po śmierci królowej Marii. Towarzszące wjazdowi alegoryczne widowiska stanowią spójny program prezentujący Elżbietę jako przeciwieństwo poprzedniczki. Cel obrzędu koronacyjnego był tymczasem odwrotny: każdy jego element służył podkreśleniu trwałości i ciągłości monarchii. Władca w czasie koronacji zyskiwał nową tożsamość i nowe ciało. W myśl elżbietańskiej doktryny „dwóch ciał króla”, opisanej przez Ernsta Kantorowicza, monarcha w chwili koronacji wyrzekał się swojej jednostkowej tożsamości i stawał się ponadosobowym Królem, który nigdy nie umiera. Uroczystości inaugurujące rządy Elżbiety miały więc komplementarny charakter:
ukazywały królową jako „nową nadzieję” protestanckiej Anglii i równocześnie jako prawowitą spadkobierczynię tronu, nie tyle godną swoich poprzedników, ile z nimi tożsamą.
Słowa kluczowe:
Elżbieta I, koronacja, ikonografia władzy, elżbietańskie widowiska, dwa ciała króla, królowa, epoka elżbietańskaBibliografia
Arnold, J. (1988). Queen Elizabeth’s Wardrobe Unlock’d. Leeds
Google Scholar
Axton, M. (1977). The Queen’s Two Bodies: Drama and the Elizabethan Succession. London
Google Scholar
Bayne, C.G. (1907a). The Coronation of Queen Elizabeth, The English Historical Review, 22, 650–673
DOI: https://doi.org/10.1093/ehr/XXII.LXXXVIII.650
Google Scholar
Bayne, C.G. (1907b). The Coronation of Queen Elizabeth, The English Historical Review, 24, 322–323
DOI: https://doi.org/10.1093/ehr/XXIV.XCIV.322
Google Scholar
Bayne, C.G. (1907c). The Coronation of Queen Elizabeth, The English Historical Review, 25, 550–553
DOI: https://doi.org/10.1093/ehr/XXV.XCIX.550
Google Scholar
Berengton, D.M. (1978). Elizabeth’s Coronation Entry (1559): New Manuscript Evidence, English Literary Renaissance, 1, 3–8
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1475-6757.1978.tb01379.x
Google Scholar
Bloch, M. (1998). Królowie cudotwórcy: Studium na temat nadprzyrodzonego charakteru przypisywanego władzy królewskiej zwłaszcza we Francji i w Anglii. (J.M. Kłoczowski, tłum.). Warszawa
Google Scholar
Frye, S. (1993). Elizabeth I: the Competition for Representation. Oxford
Google Scholar
Gieysztor, A. (1978). Spektakl i liturgia – polska koronacja królewska. W: B. Geremek (red.). Kultura elitarna a kultura masowa w Polsce późnego średniowiecza (s. 9–23). Wrocław
Google Scholar
Hoak, D. (2002). A Tudor Deborah? The Coronation of Elizabeth I, Parliament, and the Problem of Female Rule. In C. Highley, & J.N. King (eds.). John Foxe and his World (pp. 73–88). Aldershot
Google Scholar
Haugaard, W. (1968). The Coronation of Elizabeth I, Journal of Ecclesiastical History, 19, 161–170.
DOI: https://doi.org/10.1017/S0022046900056876
Google Scholar
Hunt, A. (2008). The Drama of Coronation. Medieval Ceremony in Early Modern England. Cambridge
DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511485411
Google Scholar
Kantorowicz, E., (2007). Dwa ciała króla: Studium ze średniowiecznej teologii politycznej. (M. Michalski, A. Krawiec, tłum.). Warszawa
Google Scholar
King, J. (1989). Tudor Royal Iconography: Literature and Art in an Age of Religious Crisis, Princeton
Google Scholar
Lockhart Ross, G. (1908). Il Schifanoya’s Account of the Coronation of Queen Elizabeth, English Historical Review, 23, 533–354
DOI: https://doi.org/10.1093/ehr/XXIII.XCI.533
Google Scholar
McLaren, A. (1999). Political Culture in the Reign of Elizabeth I: Queen and Commonwealth. 1558–1585. Cambridge
Google Scholar
Montrose, L. (2006). The Subject of Elizabeth: Authority, Gender, and Representation, Chicago
Google Scholar
Olechnowicz, E. (2017). The Queen’s Two Faces: The Portraiture of Elizabeth I of England. In K. Mroziewicz, & A. Sroczyński (eds.), Premodern Rulership and Contemporary Political Power: The King's Body Never Dies (pp. 217-246). Amsterdam. https://doi.org/10.2307/j.ctt1zkjzmx.12
Google Scholar
Rowse, A.L. (1953). An Elizabethan Garland. London
Google Scholar
Whitelock, A., Hunt, A. (2010). Tudor Queenship: the Reigns of Mary and Elizabeth. Basingstoke. https://doi.org/10.1057/9780230111950
DOI: https://doi.org/10.1057/9780230111950
Google Scholar
Wilson, H.A. (1908). The Coronation of Queen Elizabeth, The English Historical Review, 23, 87–91
DOI: https://doi.org/10.1093/ehr/XXIII.LXXXIX.87
Google Scholar
Autorzy
Emilia OlechnowiczInstytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0003-4874-3471
Statystyki
Abstract views: 457PDF downloads: 295
Licencja
Prawa autorskie (c) 2018 Emilia Olechnowicz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
