Spektakl suwerenności: uroczystości koronacyjne królowej Elżbiety I

Emilia Olechnowicz


Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-4874-3471

Abstrakt

Uroczystości intronizacyjne królowej Elżbiety I w 1559 roku – jak wszystkie ceremonie związane z sukcesją władzy królewskiej – stanowią ciekawy przykład tego, co Victor Turner określił jako dramaty społeczne. Królowa Elżbieta doskonale uświadamiała sobie nierozerwalny związek między sztuką sprawowania rządów (statecraft) i sztuką sceniczną (stagecraft). Uroczysty wjazd do Londynu i koronacja były dla królowej pierwszą publiczną okazją do prezentacji swojego wizerunku quasi-teatralnymi środkami, przy pomocy dekoracji i atrybutów, gestów i kostiumów. Celem uroczystego wjazdu była tyleż panegiryczna prezentacja wstępującej na tron królowej, ile wytyczenie kierunku jej rządów w sytuacji przesilenia politycznego po śmierci królowej Marii. Towarzszące wjazdowi alegoryczne widowiska stanowią spójny program prezentujący Elżbietę jako przeciwieństwo poprzedniczki. Cel obrzędu koronacyjnego był tymczasem odwrotny: każdy jego element służył podkreśleniu trwałości i ciągłości monarchii. Władca w czasie koronacji zyskiwał nową tożsamość i nowe ciało. W myśl elżbietańskiej doktryny „dwóch ciał króla”, opisanej przez Ernsta Kantorowicza, monarcha w chwili koronacji wyrzekał się swojej jednostkowej tożsamości i stawał się ponadosobowym Królem, który nigdy nie umiera. Uroczystości inaugurujące rządy Elżbiety miały więc komplementarny charakter:
ukazywały królową jako „nową nadzieję” protestanckiej Anglii i równocześnie jako prawowitą spadkobierczynię tronu, nie tyle godną swoich poprzedników, ile z nimi tożsamą.


Słowa kluczowe:

Elżbieta I, koronacja, ikonografia władzy, elżbietańskie widowiska, dwa ciała króla, królowa, epoka elżbietańska

Arnold, J. (1988). Queen Elizabeth’s Wardrobe Unlock’d. Leeds
  Google Scholar

Axton, M. (1977). The Queen’s Two Bodies: Drama and the Elizabethan Succession. London
  Google Scholar

Bayne, C.G. (1907a). The Coronation of Queen Elizabeth, The English Historical Review, 22, 650–673
DOI: https://doi.org/10.1093/ehr/XXII.LXXXVIII.650   Google Scholar

Bayne, C.G. (1907b). The Coronation of Queen Elizabeth, The English Historical Review, 24, 322–323
DOI: https://doi.org/10.1093/ehr/XXIV.XCIV.322   Google Scholar

Bayne, C.G. (1907c). The Coronation of Queen Elizabeth, The English Historical Review, 25, 550–553
DOI: https://doi.org/10.1093/ehr/XXV.XCIX.550   Google Scholar

Berengton, D.M. (1978). Elizabeth’s Coronation Entry (1559): New Manuscript Evidence, English Literary Renaissance, 1, 3–8
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1475-6757.1978.tb01379.x   Google Scholar

Bloch, M. (1998). Królowie cudotwórcy: Studium na temat nadprzyrodzonego charakteru przypisywanego władzy królewskiej zwłaszcza we Francji i w Anglii. (J.M. Kłoczowski, tłum.). Warszawa
  Google Scholar

Frye, S. (1993). Elizabeth I: the Competition for Representation. Oxford
  Google Scholar

Gieysztor, A. (1978). Spektakl i liturgia – polska koronacja królewska. W: B. Geremek (red.). Kultura elitarna a kultura masowa w Polsce późnego średniowiecza (s. 9–23). Wrocław
  Google Scholar

Hoak, D. (2002). A Tudor Deborah? The Coronation of Elizabeth I, Parliament, and the Problem of Female Rule. In C. Highley, & J.N. King (eds.). John Foxe and his World (pp. 73–88). Aldershot
  Google Scholar

Haugaard, W. (1968). The Coronation of Elizabeth I, Journal of Ecclesiastical History, 19, 161–170.
DOI: https://doi.org/10.1017/S0022046900056876   Google Scholar

Hunt, A. (2008). The Drama of Coronation. Medieval Ceremony in Early Modern England. Cambridge
DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511485411   Google Scholar

Kantorowicz, E., (2007). Dwa ciała króla: Studium ze średniowiecznej teologii politycznej. (M. Michalski, A. Krawiec, tłum.). Warszawa
  Google Scholar

King, J. (1989). Tudor Royal Iconography: Literature and Art in an Age of Religious Crisis, Princeton
  Google Scholar

Lockhart Ross, G. (1908). Il Schifanoya’s Account of the Coronation of Queen Elizabeth, English Historical Review, 23, 533–354
DOI: https://doi.org/10.1093/ehr/XXIII.XCI.533   Google Scholar

McLaren, A. (1999). Political Culture in the Reign of Elizabeth I: Queen and Commonwealth. 1558–1585. Cambridge
  Google Scholar

Montrose, L. (2006). The Subject of Elizabeth: Authority, Gender, and Representation, Chicago
  Google Scholar

Olechnowicz, E. (2017). The Queen’s Two Faces: The Portraiture of Elizabeth I of England. In K. Mroziewicz, & A. Sroczyński (eds.), Premodern Rulership and Contemporary Political Power: The King's Body Never Dies (pp. 217-246). Amsterdam. https://doi.org/10.2307/j.ctt1zkjzmx.12
  Google Scholar

Rowse, A.L. (1953). An Elizabethan Garland. London
  Google Scholar

Whitelock, A., Hunt, A. (2010). Tudor Queenship: the Reigns of Mary and Elizabeth. Basingstoke. https://doi.org/10.1057/9780230111950
DOI: https://doi.org/10.1057/9780230111950   Google Scholar

Wilson, H.A. (1908). The Coronation of Queen Elizabeth, The English Historical Review, 23, 87–91
DOI: https://doi.org/10.1093/ehr/XXIII.LXXXIX.87   Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2018-12-20

Cited By / Share

Olechnowicz, E. (2018) „Spektakl suwerenności: uroczystości koronacyjne królowej Elżbiety I”, Pamiętnik Teatralny, 67(4), s. 5–33. doi: 10.36744/pt.256.

Autorzy

Emilia Olechnowicz 

Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0003-4874-3471

Statystyki

Abstract views: 390
PDF downloads: 256


Licencja

Prawa autorskie (c) 2018 Emilia Olechnowicz

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.

Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.