Murwakala – rytualny wayang
Marianna Lis
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk (Polska)
Abstrakt
Tradycyjny jawajski teatr cieni, czyli wayang kulit, prawdopodobnie wywodzi się z animistycznych rytuałów prehistorycznej Jawy, zgodnie z przypuszczeniami kolonialnych badaczy na przełomie XIX i XX wieku. Według mitu opowiadającego o jego początkach pierwszym lalkarzem był bóg Wisnu, który zstąpił na ziemię jako dalang Kandhabuwana. Historia powstania wayangu opowiedziana w lakon Murwakala to także opowieść o narodzinach i życiu Kali, boga czasu i zniszczenia. Lakon wykonywany jest podczas rytuału ruwatan, który ma oczyścić poszczególnych ludzi lub całe społeczności, by przywrócić uniwersalną harmonię. Świat rzeczywisty i świat iluzji współistnieją w spektaklu, a dalang, poprzez obecność mitycznego dalanga Kandhabuwany na ekranie, gromadzi swoją moc, która umożliwi mu dokonanie ceremonialnego oczyszczenia widowni.
Słowa kluczowe:
jawajski teatr cieni, teatr lalkowy, Wayang, teatr indonezyjskiBibliografia
Anderson, Benedict „The Last Picture Show: Wayang Beber”. In: Proceedings of the Conference on Modern Indonesian Literature, edited by Jean Taylor et al. Madison: University of Wisconsin Center for Southeast Asian Studies, 1974.
Google Scholar
Groenendael, Victoria M. Clara van. The Dalang behind the Wayang: The role of the Surakarta and the Yogyakarta Dalang in Indonesian-Javanese Society. Dordrecht: Foris Publications, 1985.
Google Scholar
Holt, Claire. Art in Indonesia: Continuities and Change. Ithaca, NY: Cornell University Press, 1967.
Google Scholar
Irvine, David. Leather Gods & Wooden Heroes. Singapore: Times Editions, 1996.
Google Scholar
Moerdowo, R.M. Wayang: Its Sigificance in Indonesian Society. Jakarta: Balai Pustaka, 1982.
Google Scholar
Mrázek, Jan. Phenomenology of a Puppet Theatre. Leiden: KITLV, 2005.
Google Scholar
Sears, Laurie J. Shadows of Empire: Colonial Discourse and Javanese Tales. Durham, NC: Duke University Press, 1996.
DOI: https://doi.org/10.1515/9780822398042
Google Scholar
Soedarsono, R.M. Seni Pertunjukan Indonesia di Era Globalisasi. Yogyakarta: Gadjah Mada University Press, 2002.
Google Scholar
Susilo, Joko. „Religious Performance in Java”. Puppetry International, no. 38 (2015).
Google Scholar
Autorzy
Marianna LisInstytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
Marianna Lis - doktorantka w Instytucie Sztuki PAN, przygotowuje dysertację na temat jawajskiego teatru cieni pod opieką prof. Danuty Kuźnickiej.
Statystyki
Abstract views: 48PDF downloads: 20
Licencja
Prawa autorskie (c) 2016 Marianna Lis
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
