«Do nieba? Bluźnisz daremnie»: Faust – Marlowe – Grotowski
Abstrakt
Artykuł omawia spektakl Tragiczne dzieje doktora Fausta według Christophera Marlowe'a w reżyserii Jerzego Grotowskiego wystawiony w Teatrze Laboratorium w Opolu (premiera 23 kwietnia 1963 roku). Spektakl zasłynął przede wszystkim za sprawą wybitnej kreacji Zbigniewa Cynkutisa w roli tytułowej, a także scenografii Jerzego Gurawskiego. Był to również pierwszy spektakl Grotowskiego, który zdobył międzynarodowe uznanie. Do tej pory jednak nie poświęcono wiele uwagi jego dramaturgii i znaczeniu jako autonomicznego dzieła artystycznego, zamiast tego postrzegano go głównie jako krok na drodze do bardziej dojrzałego teatru Grotowskiego. Rekonstruując i opowiadając poszczególne sceny w porządku chronologicznym, autor przedstawia własną interpretację każdej z nich oraz spektaklu jako całości. W tym procesie można odnaleźć niemal skandaliczne skojarzenia wielkich tematów historycznych i etycznych (np. teologii po Holokauście) z osobistymi zmaganiami z prywatnymi zahamowaniami i intymnymi doświadczeniami. To właśnie dzięki takim skojarzeniom Tragiczne dzieje doktora Fausta zostały nazwane "misterium zgrozy i urzeczenia".
Słowa kluczowe:
Christopher Marlowe, Jerzy Grotowski, Teatr Laboratorium, teatr polski po 1945Bibliografia
Adamiecka-Sitek, Agata. „Grotowski, kobiety i homoseksualiści: Na marginesach «człowieczego dramatu»”. Didaskalia. Gazeta Teatralna, nr 112 (2012).
Google Scholar
Barba, Eugenio. „«Tragiczne dzieje doktora Fausta»”. Tłumaczenie Grzegorz Ziółkowski. W: Jerzy Grotowski, Ku teatrowi ubogiemu. Wrocław: Instytut im. Jerzego Grotowskiego, 2007.
Google Scholar
Cieślak, Ryszard. „Szaleństwo Benwolia”. Notatnik Teatralny, nr 10 (1995).
Google Scholar
Cynkutis, Zbigniew. „Notatnik-pamiętnik”. Notatnik Teatralny, nr 20/21 (2000).
Google Scholar
Flaszen, Ludwik. „Ostatnie spotkanie”. W: Grotowski & Company. Wrocław: Instytut im. Jerzego Grotowskiego, 2014.
Google Scholar
Flaszen, Ludwik. „«Tragiczne dzieje doktora Fausta»: Komentarz do przedstawienia”. W: Misterium zgrozy i urzeczenia: Przedstawienia Jerzego Grotowskiego i Teatru Laboratorium, redakcja Janusz Degler i Grzegorz Ziółkowski. Wrocław: Instytut im. Jerzego Grotowskiego, 2006.
Google Scholar
Grotowski, Jerzy. „Reżyser jako zawodowy widz”. W: Teksty zebrane. Warszawa: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, 2012.
Google Scholar
Gurawski, Jerzy. „Grotowski miał sześć palców”. Notatnik Teatralny, nr 4 (1992).
Google Scholar
Kosiński, Dariusz. Grotowski: Profanacje. Wrocław: Instytut im. Jerzego Grotowskiego, 2015.
Google Scholar
Niziołek, Grzegorz. „Demontaż widzenia”. W: Polski teatr zagłady. Warszawa: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, 2013.
Google Scholar
Prus, Maciej. „I dystans do tego świata nie pozwalał mi tam zostać…”, rozmawiała Agnieszka Wójtowicz. Pamiętnik Teatralny 50, z. 1/2 (2001).
Google Scholar
Wójtowicz, Agnieszka. „«Proszę pana, czy ten teatr jest jeszcze teatrem?»: «Tragiczne dzieje doktora Fausta» według Christophera Marlowe”. W: Od «Orfeusza» do «Studium o Hamlecie»: Teatr 13 Rzędów w Opolu (1959–1964). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2004.
Google Scholar
Autorzy
Dariusz KosińskiUniwersytet Jagielloński Polska
https://orcid.org/0000-0001-8502-8827
teatrolog i performatyk, profesor nauk humanistycznych i nauczyciel akademicki, współzałożyciel i kierownik Katedry Performatyki Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 2010–2013 dyrektor programowy Instytutu im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu, w latach 2014–2018 zastępca dyrektora Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie, w latach 2012–2016 wiceprezes Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych. W swoich badaniach zajmuje się sztuką aktorską XIX wieku, polską tradycją teatralną i performatywną, twórczością Jerzego Grotowskiego.
Statystyki
Abstract views: 56PDF downloads: 31
Licencja
Prawa autorskie (c) 2016 Dariusz Kosiński
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
