Rozszczelnianie pola językowej uznawalności: O mobilności kulturowej dramatu ukraińskiego w Polsce po 24 lutego 2022
Abstrakt
Artykuł jest próbą włączenia refleksji na temat mobilności kulturowej dramatu i teatru ukraińskiego w Polsce po 24 lutego 2022 w obręb badań nad wielojęzycznością i wieloetnicznością teatru w kontekście współczesnych ruchów migracyjnych. W centrum zainteresowania znajdują się strategie przedstawieniowe ukraińskich dramatów prezentowanych w Polsce w szczególnych okolicznościach wywołanych pełnowymiarową napaścią Rosji na Ukrainę. Autorka analizuje wybrane czytania performatywne dramatów tłumaczonych na język polski oraz projekty teatralne ukraińskich artystów realizowane w Polsce, by zbadać różne architektury międzykulturowego spotkania w ramach działań artystycznych i wzmacniania podmiotowości przybyszów z Ukrainy, między innymi poprzez równouprawnienie ich języka. Za najistotniejszy element architektury międzykulturowego spotkania uznaje różne strategie rozszczelniania pola językowej uznawalności, które sytuuje omawiane na polskim gruncie zjawiska w obrębie szerszych badań nad performatywnością języka i jego cielesną materialnością oraz performowania uchodźctwa.
Instytucje finansujące
Słowa kluczowe:
teatr, performans, architektury spotkania, migracje, prekarne ciała, wielojęzyczność, wieloetnicznośćBibliografia
Bal, Ewa. „Od poddaństwa do poznawczej suwerenności: Perspektywy badań współczesnych praktyk wiedzo-twórczych kultur lokalnych”. Didaskalia. Gazeta Teatralna, nr 166 (2021). https://doi.org/10.34762/v9fa-xn30.
Google Scholar
Bogdan, Dasza, Wasyłyna Marceniuk i Sofija Oniszczenko. „O Historii Ukrainy”, Didaskalia. Gazeta Teatralna, nr 171 (2022). https://didaskalia.pl/pl/artykul/o- -historii-ukrainy.
Google Scholar
Butler, Judith. Zapiski o performatywnej teorii zgromadzeń. Tłumaczenie Joanna Bednarek. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2016.
Google Scholar
De Marinis, Marco. „Performans i teatr: Od aktora do performera i z powrotem?”. Tłumaczenie Ewa Bal. W: Performans, performatywność, performer: Próby definicji i analizy krytyczne, redakcja Ewa Bal i Wanda Świątkowska, 19–40. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2013.
Google Scholar
Fischer-Lichte, Erika. Estetyka performatywności. Tłumaczenie Mateusz Borowski i Małgorzata Sugiera. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2008.
Google Scholar
Meerzon, Yana. „Dramaturgies of Authenticity: Staging Multilingualism in Contemporary Theatre Practices”. European Journal of Theatre and Performance, no. 3 (2021): 26–72. https://journal.eastap.com/eastap-issue-3/.
Google Scholar
Meerzon, Yana, and Katharina Pewny. „Dramaturgies of Self: Language, Authorship, Migration". In Dramaturgy of Migration: Staging Multilingual Encounters in Contemporary Theatre, edited by Yana Meerzon and Katharina Pewny, 1–5. London: Routledge, 2019. https://doi.org/10.4324/9781351270267-1.
DOI: https://doi.org/10.4324/9781351270267-1
Google Scholar
Meerzon, Yana. „Precarious Bodies in Performance: Activism and Theatres of Migration”. In Migration and Stereotypes in Performance and Culture, edited by Yana Meerzon, David Dean, and Daniel McNeil, 21–38. New York: Palgrave Macmillan, 2020.
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-39915-3_2
Google Scholar
Wodziński, Cezary. Odys gość: Esej o gościnności. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2015.
Google Scholar
Autorzy
Ewa Balewa.bal@uj.edu.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska
https://orcid.org/0000-0002-2434-6108
Ewa Bal - profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego w Katedrze Performatyki, kierownik Pracowni Badań Praktyk Wiedzo-Twórczych Kultur Lokalnych na tej uczelni. Wcześniej wykładowca na Uniwersytecie „L’Orientale” w Neapolu, profesor wizytujący na uniwersytetach we Włoszech i w Hiszpanii. Członkini European Association for Studies of Theatre and Performance (EASTaP), International Federation for Theatre Research (IFTR) oraz Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych (PTBT). Jest redaktorem serii Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego „Nowe Perspektywy – Performatyka”, w której od 2013 roku ukazało się osiem tomów. Zajmowała się dramatem i teatrem włoskim i jemu poświęciła dwie monografie: Lokalność i mobilność kulturowa teatru. Śladami Arlekina i Pulcinelli, 2017 (po angielsku: In the Footsteps of Harlequin and Pulcinella. Cultural Mobility and Localness of Theatre, 2020), Cielesność w dramacie. Teatr Piera Paola Pasoliniego i jego możliwe kontynuacje, 2006. Współredagowała kilka monografii zbiorowych, w tym z Mateuszem Chaberskim: Situated Knowing. Epistemic Perspectives on Performance (2021), z Konradem Wojnowskim: Bądźmy w kontakcie! Strefy kontaktu jako narzędzie rozpoznawania współczesności (2020), z Dariuszem Kosińskim: Performatyka. Terytoria (2017). W obszar jej obecnych zainteresowań naukowych wchodzą zagadnienia mobilności kulturowej, nacjonalizmu, lokalności, dramaturgie mniejszości językowych oraz metodologie krytyczne z zakresu (de/post)kolonializmu, gender i queer studies oraz performatyki.
Statystyki
Abstract views: 244PDF downloads: 153 PDF downloads: 134
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Ewa Bal
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
