„Opera mleczana”: Między teatralnym komiksem a musicalem
Adam Regiewicz
a.regiewicz@ujd.edu.plUniwersytet Jana Długosza w Częstochowie (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-1367-7697
Abstrakt
Artykuł jest analizą spektaklu Opera mleczana w reżyserii Mikołaja Grabowskiego (Narodowy Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie, prem. 9 marca 2003). Podstawę spektaklu stanowiły libretto i muzyka Stanisława Radwana, stworzone na bazie satyrycznych rysunków Andrzeja Mleczki. Posługując się teorią intermedialności, autor podejmuje próbę interpretacji nie tylko treści przedstawienia, lecz także wykorzystanych form i środków, które twórcy przenieśli z opery, musicalu, filmu, opery mydlanej czy komiksu. Hybrydyczność Opery mleczanej, według autora, przyczyniła się do popularności przedstawienia, ponieważ ułatwiła aktorom nawiązanie kontaktu z wielopokoleniową widownią.
Słowa kluczowe:
"Opera mleczana", opera, musical, komiks, satyra, intermedialność, Stanisław RadwanBibliografia
Bielacki, Marek. Musical: Geneza i rozwój formy dramatyczno-muzycznej. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 1994.
Google Scholar
Borkowska-Rychlewska, Alina. „Teatr postdramatyczny – recykling form – intertekstualność: Libretto w operze XX i XXI wieku (uwagi wstępne)”. W: Miraże identyfikacji: Libretto w operze XX i XXI wieku, redakcja Alina Borkowska-Rychlewska i Elżbieta Nowicka, 11–22. Poznań: Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2015.
Google Scholar
Chawrilska, Irena. Hybrydy i hybrydyczności: Z pogranicza literatury i sztuk wizualnych. Pelplin: Bernardinum, 2020.
Google Scholar
Chomiński, Józef, i Krystyna Wilkowska-Chomińska. Opera i dramat. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1976.
Google Scholar
Craveri, Benedetta. Złoty wiek konwersacji. Tłumaczenie Joanna Ugniewska i Krzysztof Żaboklicki. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2010.
Google Scholar
Derkowska, Aneta. „Opera polska drugiej połowy XX wieku: Hybrydy gatunkowe”. MEAKULTURA, 13 sierpnia 2013. http://meakultura.pl/artykul/opera-polskadrugiej-polowy-xx-wieku-hybrydy-gatunkowe-662.
Google Scholar
Gerson-Dąbrowska, Maria. Obrazy żywe. Warszawa: Wydawnictwo Związku Teatrów Ludowych, 1920.
Google Scholar
Gmys, Marcin. Technika teatru w teatrze i jej operowe konkretyzacje. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2000.
Google Scholar
Godzic, Wiesław. „Jak umiera gatunek? Przypadek musicalu”. W: Kino gatunków: Wczoraj i dziś, redakcja Krzysztof Loska, 84–96. Kraków: Rabid, 1998.
Google Scholar
Hejmej, Andrzej. Komparatystyka: Studia literackie – studia kulturowe. Kraków: Universitas, 2013.
Google Scholar
Hejmej, Andrzej. „Komparatystyka intermedialna”. Rocznik Komparatystyczny 7 (2016): 9–23. https://wnus.edu.pl/rk/pl/issue/388/article/6208/.
DOI: https://doi.org/10.18276/rk.2016.7-01
Google Scholar
Higgins, Dick. „Intermedia”. W: Nowoczesność od czasu postmodernizmu oraz inne eseje, tłumaczenie Marek i Teresa Zielińscy, wybór, opracowanie i posłowie Piotr Rypson, 117–133. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2000.
Google Scholar
Kapłanowa, Rachela [Maria Renata Mayenowa]. „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego: Problemy kompozycji. Wstęp: Teresa Dobrzyńska. Opracowanie i posłowie Maria Prussak. Warszawa: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, 2013.
Google Scholar
Kerman, Joseph. Opera as Drama. New York: Alfred A. Knopf, 1956.
Google Scholar
Kisielewska, Alicja. „Serial telewizyjny: współczesna Biblia pauperum?”. W: Nowa audiowizualność – nowy paradygmat kultury?, redakcja Eugeniusz Wilk i Iwona Kolasińska-Pasterczyk, 417–424. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008.
Google Scholar
Kivy, Peter. „Opera jako utwór muzyczny”. Tłumaczenie Marcin Bogucki i Hanna Winiszewska. W: Peter Kivy i jego filozofia muzyki, redakcja Anna Chęćka-Gotkowicz i Maciej Jabłoński, 197–233. Poznań: Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2015.
Google Scholar
Kluszczyński, Ryszard Waldemar. Film – wideo – multimedia: Sztuka ruchomego obrazu w erze elektronicznej. Warszawa: Instytut Kultury, 1999.
Google Scholar
Komza, Małgorzata. Żywe obrazy: Między sceną, obrazem i książką. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1995.
Google Scholar
Lisiecka, Katarzyna. „Z poetyki libretta: Kilka uwag o dramatycznych i epickich walorach dzieła operowego”. W: Horyzonty opery, redakcja Dobrochna Ratajczakowa i Katarzyna Lisiecka, 115–129. Poznań: Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2012.
Google Scholar
Maleszyńska, Joanna. „The movie goes to… the opera! Uwagi o filmowej fascynacji gatunkiem”. W: Opera w kulturze, redakcja Małgorzata Sokalska, 265–282. Kraków: Avalon, 2016.
Google Scholar
Maryl, Maciej. „Sztuka czytania? Mieke Bal w teorii i w praktyce”. Teksty Drugie, nr 4 (2013): 312–326.
Google Scholar
Szyłak, Jerzy. Komiks. Kraków: Znak, 2000.
Google Scholar
Wasilewska-Chmura, Magdalena. Przestrzeń intermedialna literatury i muzyki: Muzyka jako model i tworzywo w szwedzkiej poezji późnego modernizmu i neoawangardy. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2011.
Google Scholar
Wolf, Werner. „Intermediality Revisited: Reflections on Word and Music Relations in the Context of a General Typology of Intermediality”. In Word and Music Studies: Essays in Honor of Steven Paul Scher and on Cultural Identity and the Musical Stage, edited by Suzanne M. Lodato, Suzanne Aspden, and Walter Bernhart, 13–34. Amsterdam: Rodopi, 2002.
DOI: https://doi.org/10.1163/9789004334069_003
Google Scholar
Wolf, Werner. „Relations between Literature and Music in the Context of a General Typology of Intermediality”. In Comparative Literature: Sharing Knowledge for Preserving Cultural Diversity, edited by Lisa Block de Behar et al., vol. 1, 133–155. Oxford: EOLSS, 2009.
Google Scholar
Zając, Joanna. Muzyka, teatr i filozofia Bogusława Schaeffera: Trzy rozmowy. Salzburg: Collsch Edition, 1992.
Google Scholar
Załuski, Tomasz. „Transmedialność?”. W: Sztuki w przestrzeni transmedialnej, redakcja Tomasz Załuski, 9–17. Łódź: Akademia Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi, 2010.
Google Scholar
Autorzy
Adam Regiewicza.regiewicz@ujd.edu.pl
Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie Polska
https://orcid.org/0000-0003-1367-7697
Adam Regiewicz - profesor zwyczajny, filolog i filmoznawca, dyrektor Instytutu Literaturoznawstwa Uniwersytetu Jana Długosza w Częstochowie. Naukowo zajmuje się badaniem zjawisk na pograniczu literaturoznawstwa i komparatystyki kulturowej. Współpracuje z uniwersytetami ukraińskimi i włoskimi. Jest autorem wielu monografii i przeszło 100 artykułów naukowych. Ostatnio opublikował Słownik odgłosów somatycznych (na podstawie prozy polskiej po 1989 roku) (Gdańsk, 2022).
Statystyki
Abstract views: 264PDF downloads: 144
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Adam Regiewicz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Katarzyna Lisiecka, Adam Regiewicz, Opera – Pop – Kultura: Wprowadzenie , Pamiętnik Teatralny: Tom 72 Nr 2 (2023): Opera – Pop – Kultura (z blokiem tematycznym pod redakcją Katarzyny Lisieckiej i Adama Regiewicza)