Pamięć NRD w filmach autorów (zachodnio)niemieckich pierwszej dekady zjednoczonych Niemiec
Andrzej Gwóźdź
gwan1@poczta.onet.plUniwersytet Śląski (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-4779-5942
Abstrakt
Artykuł traktuje o mechanizmach pamięci zaobserwowanych w zachodnioniemieckich filmach poświęconych tematyce NRD-owskiej, zwłaszcza z przełomu 1989 i 1990 r. Dotyczy głównie pamięci protetycznej, wynikającej z obcowania z mediami, a nie bezpośredniego uczestnictwa we wspominanych wydarzeniach (pamięć epizodyczna), co było typowe dla reprezentacji filmowych autorów z RFN (m.in. Volker Schlöndorff, Helma Sanders-Brahms, Margarethe von Trotta). Skupienie się na pierwszej dekadzie po zjednoczeniu Niemiec daje nadto szansę na uchwycenie w rudymentarnej fazie pamięci funkcjonalnej, eksploatującej wybrane i stałe motywy, fakty i wydarzenia (opresyjna codzienność NRD, nadzór Stasi, wydarzenia z okresu przełomu, zwłaszcza upadek muru, początki zjednoczonych Niemiec) w celu kształtowania oraz legitymizacji tożsamości.
Słowa kluczowe:
media pamięci, pamięć protetyczna, pamięć epizodyczna, pamięć funkcjonalna, pamięć zbiorowa, niemiecki przełom lat 1989 i 1990Bibliografia
Assmann, A. (2009). Przestrzenie pamięci. Formy i przemiany pamięci kulturowej (tłum. P. Przybyła). W: M. Saryusz-Wolska (red.), Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka (ss. 101-142). Kraków: Universitas.
Google Scholar
Dalichow, B. (1994). Das letzte Kapitel. 1989 bis 1993. W: R. Schenk (red.), Das zweite Leben der Filmstadt Babelsberg. DEFA-Spielfilme 1946-1992, (wyd. 2, ss. 329-353). Berlin: Henschel.
Google Scholar
Erll, A. (2018). Kultura pamięci. Wprowadzenie (tłum. A. Teperek). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323534174
Google Scholar
Autorzy
Andrzej Gwóźdźgwan1@poczta.onet.pl
Uniwersytet Śląski Polska
https://orcid.org/0000-0002-4779-5942
Profesor w Instytucie Nauk o Kulturze Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Przez wiele lat był również pracownikiem naukowo-dydaktycznym Uniwersytetu Łódzkiego, a także profesorem gościnnym uniwersytetów w Konstancji i Szanghaju oraz wykładowcą uczelni w Holandii, Czechach, Niemczech i na Łotwie. Interesuje się teorią filmu i nowych mediów oraz antropologią obrazowości. Ostatnio wydał dwie monografie o kinie niemieckim: Zaklinanie rzeczywistości. Filmy niemieckie i ich historie 1933-1949 (2018, 2. wyd. 2020) oraz Kino na biegunach. Filmy niemieckie i ich historie 1949-1991 (2019), a także Powtórkę z Kutza (2019). Pomysłodawca i redaktor kilkudziesięciu antologii i tomów zbiorowych z zakresu teorii mediów, historii myśli filmowej, dziejów kina na Górnym Śląsku oraz poświęconych twórcom filmowym – w ostatnich latach ukazały się m.in.: Z góry widać lepiej. Niedokończone rozmowy z Kazimierzem Kutzem. Rozmawiał Andrzej Gwóźdź (2019), Bauhausowcy i neoplastycy o filmie i kinie. Artykuły – dokumenty – scenariusze 1921-1936 (2023). W latach 2005-2009 prezes Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego; w latach 2006-2014 redaktor naczelny kwartalnika „Kultura Współczesna”; inicjator i wiceprezes Polskiego Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami (od 2015).
Statystyki
Abstract views: 62PDF downloads: 40
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Andrzej Gwóźdź
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Andrzej Gwóźdź, Ku Polsce, czyli obrazy powstań śląskich i plebiscytu w polskim filmie , Kwartalnik Filmowy: Nr 112 (2020): Polski dokument, polska animacja
- Andrzej Gwóźdź, O filmach, które chciały widzieć inaczej. W kręgu Bauhausu , Kwartalnik Filmowy: Nr 113 (2021): Film i technologia
- Andrzej Gwóźdź, „Po prostu włącz”. Strumieniowanie jako praktyka technokulturowa , Kwartalnik Filmowy: Nr 124 (2023): Streaming
- Andrzej Gwóźdź, Wielokulturowość w filmach NRD? Próba opisania zjawiska, którego mogło nie być , Kwartalnik Filmowy: Nr 117 (2022): Kino nieznane/ukryte
- Andrzej Gwóźdź, Jak ekrany stawały się książkami , Kwartalnik Filmowy: Nr 109 (2020): Przestrzeń architektoniczna w filmie
- Andrzej Gwóźdź, Wspomnienie Alicji Helman, cokolwiek osobiste, z czasów jej śląskiej przystani , Kwartalnik Filmowy: Nr 113 (2021): Film i technologia
- Andrzej Gwóźdź, Historia nie toczy się kołem. Wspomnienie o Alinie Madej , Kwartalnik Filmowy: Nr 107 (2019): Podróż, (e)migracja, pielgrzymka
- Andrzej Gwóźdź, „Sąsiedzi” i filmowa Bydgoszcz , Kwartalnik Filmowy: Nr 110 (2020): Poza człowiekiem
- Andrzej Gwóźdź, Film jako zdarzenie , Kwartalnik Filmowy: Nr 103 (2018): Młode kino polskie – konfrontacja pokoleń
- Andrzej Gwóźdź, Polscy aktorzy w filmach Defy w ostatnim ćwierćwieczu istnienia Niemieckiej Republiki Demokratycznej , Kwartalnik Filmowy: Nr 95 (2016): Transnarodowość kina polskiego
