Utracony wymiar

Marcin Giżycki

Abstrakt

Lustra, wbrew powszechnemu mniemaniu, nie zawsze wiernie odwzorowują rzeczywistość. Mogą nas zwodzić, o czym wiedzą iluzjoniści i bywalcy gabinetów śmiechu. Zwodnicze lustra są częstym motywem w kinie, jak pokazał to Bergman w Twarzy (The Magician) czy Orson Welles w Damie z Szanghaju (The Lady from Shanghai). Pierwszym filmem, w którym wykorzystano krzywe lustra w celu przedstawienia „świata z gumy”, było Szaleństwo doktora Tube’a (La Folie du Docteur Tube) Abla Gance’a z 1915 r. Film opowiada o naukowcu, który eksperymentuje w swoim laboratorium z jakimiś substancjami. Wreszcie uzyskuje biały proszek, który powoduje, że posypane nim przedmioty i osoby karykaturalnie zmieniają kształt. Autor stawia tezę, że od pewnego czasu żyjemy w szalonym świecie doktora Tube’a. I co dziwniejsze, nikomu – jak się zdaje – to nie przeszkadza. Pojawienie się telewizji w HD o proporcjach ekranu 16:9, przy jednoczesnym istnieniu starego formatu 4:3, spowodowało, że w wielu domach, a nawet na festiwalach filmowych, programy i filmy zaczęły być odtwarzane w niewłaściwy sposób – wydłużone lub ściśnięte, jak w krzywym zwierciadle. Ponadto, jak się wydaje, większość odbiorców kompletnie tego nie dostrzega.