Mit nieoglądalnych filmów, czyli Grupa Dziga Wiertow w prasie filmowej PRL

Tomasz Poborca

tomasz.poborca@gmail.com
Uniwersytet Łódzki (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-5560-0677

Abstrakt

Jak dla wielu narodów europejskich rok 1968 stanowi historyczną cezurę, tak i dla Jean-Luca Godarda był czasem przejścia od humorystycznych fabularnych kolaży o lekko politycznym zabarwieniu do kolektywnych eksperymentów motywowanych fascynacją maoizmem. Jego praca pod szyldem Grupy Dziga Wiertow, świadomie skazana na komercyjne niepowodzenie, doczekała się jednak uwagi polskich dziennikarzy. W swoim artykule, opierając się na analizie artykułów prasowych z lat 1960-1989, autor stara się dotrzeć do źródeł oporu publicystów wobec „czerwonej” twórczości reżysera. Zastanawia sie również, dlaczego komunistyczne treści w filmach z Zachodu nie doczekały się przyjaźniejszej recepcji w kraju, w którym wykładnia marksistowska obowiązywała także w czasopiśmiennictwie filmowym.


Słowa kluczowe:

Jean-Luc Godard, Grupa Dziga Wiertow, prasa filmowa PRL, recepcja filmu, kino kontestacji

[NN] (1971). Dwie lub trzy rzeczy, które wiem o niej. Filmowy Serwis Prasowy, (24/256), ss. 18-22.
  Google Scholar

[NN] (1971). Grupa „Dziga Vertov”. Kultura Filmowa, 4, ss. 20-25.
  Google Scholar

[NN] (1971). Powrót Godarda. Ekran, (25), s. 7.
  Google Scholar

[NN] (1972). Godard-Gorin. Ekran, (27), s. 7.
  Google Scholar

[NN] (1986). Mówić o innych, mówić o sobie. Film, (11), s. 16.
  Google Scholar

[NN] (1986). Telewizja według Jana-Łukasza (Godarda). Film, (36), ss. 18-19.
  Google Scholar

Armatys, L. (1979). Próba stworzenia filmu. Film, (33), s. 16.
  Google Scholar

Bergala, A. (2022, 21 września). Godard, ce n’est pas un style, c’est une façon de pens¬er. Le Monde. https://www.lemonde.fr/idees/article/2022/09/21/godard-ce-n-est-pas-un-style-c-est-une-facon-de-penser_6142515_3232.html.
  Google Scholar

Brody, R. (2008). Everything Is Cinema: The Working Life of Jean-Luc Godard. New York: Holt Paperbacks.
  Google Scholar

Cervoni, A. (1972). Dokąd zmierza Godard?. Film, (46), ss. 12-13.
  Google Scholar

Daney, S. (1976). Le thérrorisé (pédagogie godardienne). Cahiers du cinéma, (262-263), ss. 32-40.
  Google Scholar

Eberhardt, K. (1970). Jean-Luc Godard. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Fil-mowe.
  Google Scholar

Eberhardt, K. (1971). Film polityczny: sukcesy i sprzeczności. Ekran, (47), ss. 3-5.
  Google Scholar

Eberhardt, K. (1971). Zanim nadciągnęła burza. Ekran, (2), ss. 8-9.
  Google Scholar

Fairfax, D. (2021). The Red Years of „Cahiers du Cinéma” (1968-1973). Volume I: Ideology and Politics. Amsterdam: Amsterdam University Press.
DOI: https://doi.org/10.1515/9789048543908   Google Scholar

Fik, M. (1994). Z archiwum GUKPPiW (5). Kwiecień-lipiec 1968. Kwartalnik Filmowy, (6), ss. 217-223.
  Google Scholar

Fuksiewicz, J. (1968). Zaangażowanie nie jest szyldem. Ekran, (39), s. 3.
  Google Scholar

Fuksiewicz, J. (1969). Nowe kino francuskie. Kultura Filmowa, (2), ss. 21-28.
  Google Scholar

Fuksiewicz, J. (1970). Wiatr od wschodu. Film, (30), s. 3.
  Google Scholar

Fuksiewicz, J. (1971). Nie ma szczęśliwych wysp. Film, (2), ss. 4-5.
  Google Scholar

Gazda, J. (1970). Lingwistyczna kontestacja. Ekran, (39), ss. 10-11.
  Google Scholar

Groupe Lou Sin d’intervention idéologique (1972). Le ‘Groupe Dziga Vertov’: Sur les films du ‘groupe’ (2). Cahiers du cinéma, (240), ss. 4-18.
  Google Scholar

Jackiewicz, A. (1965). Godard o sobie. Film, (37), s. 14.
  Google Scholar

Janicki, J. (1974). Ruchy maoistowskie w rozwiniętych krajach kapitalistycznych. W: J. Janicki (red.), Współczesne ruchy „lewicowo”-ekstremistyczne w rozwiniętych kra¬jach kapitalistycznych (ss. 145-176). Warszawa: Wyższa Szkoła Nauk Społecznych.
  Google Scholar

Kluszczyński, R. W. (1999). Film – wideo – multimedia. Sztuka ruchomego obrazu w erze elektronicznej. Warszawa: Instytut Kultury.
  Google Scholar

Lovell, J. (2019). Maoizm. Historia globalna (tłum. F. Majkowski). Warszawa: PIW.
  Google Scholar

Lubelski, T. (2021). Pan Jerzy trójkolorowy. W: B. Giza, P. Zwierzchowski (red.), Jerzy Płażewski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
  Google Scholar

Magny, J., Courant, G. (1981). Zatrzymanie (kreska) na obrazie (tłum. J. Galewska). Film na Świecie, 4, ss. 46-54.
  Google Scholar

Mętrak, K. (1972). Kontestacja jako tik. Film, (37), s. 7.
  Google Scholar

Mętrak, K. (1989). Słownik filmowy (7) – Wersety podszepnięte przez szatana. Film, (20), s. 18.
  Google Scholar

Michałek, B. (1970). Nowe kino. Film, (41), ss. 12-13.
  Google Scholar

Minkner, K. (2012). O filmach politycznych. Między polityką, politycznością i ideologią. Warszawa: Dom Wydawniczy „Elipsa”.
  Google Scholar

Oleksiewicz, M. (1970). Bergamo 70. Film, (39), s. 12.
DOI: https://doi.org/10.2307/43631254   Google Scholar

Orzechowska, J. (1986). Ludzie w hotelu. Film, (19), s. 26.
  Google Scholar

Płażewski, J. (1973). Złote palmy za politykę. Sytuacja kina politycznego u progu 1973. Kino, (86), ss. 41-47.
  Google Scholar

Płażewski, J. (1980). Godard egzystencjalistą?. Film, (82), ss. 10-11.
  Google Scholar

Płażewski, J. (1992). Czy spalić na stosie Jean-Luc Godarda. Kino, (4), ss. 26-31.
  Google Scholar

Róg-Świostek, M. (1968). O filmie zaangażowanym. Ekran, (47), s. 3.
  Google Scholar

Staiger, J. (2008). W stronę historyczno-materialistycznych badań nad recepcją filmu (tłum. I. Kurz). W: I. Kurz (red.), Film i historia. Antologia (ss. 131-187). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
  Google Scholar

Szczepański, T. (1998). 1965-1975. Dekada polityki. W: J. Rek, E. Ostrowska (red.), Kino ma 100 lat. Dekada po dekadzie (ss. 135-148). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódz-kiego.
  Google Scholar

Szczutkowska, J. (2014). Polityka kulturalna PRL w dziedzinie kinematografii w latach 70. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
  Google Scholar

Wierzewski, W. (1970). Dlaczego w Brzesku uznano Godarda za pornografię?. Magazyn Filmowy, (20), s. 14.
  Google Scholar

Winiarczyk, M. (1969). Godard w „Iluzjonie”. Kultura Filmowa, (2), ss. 29-33.
  Google Scholar

Wojciechowski, M. (1972). Kontestacja, czyli – kogo zgwałcić. Ekran, (40), ss. 20-21.
  Google Scholar

Zwierzchowski, P., Kornacki, K. (2014). Metodologiczne problemy badania kina PRL-u. Kwartalnik Filmowy, (85), ss. 28-39.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2022-12-31

Cited By / Share

Poborca, T. (2022) „Mit nieoglądalnych filmów, czyli Grupa Dziga Wiertow w prasie filmowej PRL”, Kwartalnik Filmowy, (120), s. 164–189. doi: 10.36744/kf.1342.

Autorzy

Tomasz Poborca 
tomasz.poborca@gmail.com
Uniwersytet Łódzki Polska
https://orcid.org/0000-0001-5560-0677

Absolwent filmoznawstwa na Uniwersytecie Łódzkim. Pracę dyplomową poświęcił twórczości Raúla Ruiza. Publikował w pisamch „Studia Filmoznawcze” i „Media – Kultura – Komunikacja Społeczna”.



Statystyki

Abstract views: 277
PDF downloads: 331


Licencja

Prawa autorskie (c) 2022 Tomasz Poborca

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.

W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.