TY - JOUR AU - Kossakowski, Adam PY - 2022/12/30 Y2 - 2024/03/28 TI - Primum post matricem… Gotycka architektura kolegiaty Najświętszej Marii Panny w Sandomierzu JF - Biuletyn Historii Sztuki JA - bhs VL - 84 IS - 4 SE - Artykuły DO - 10.36744/bhs.1253 UR - https://czasopisma.ispan.pl/index.php/bhs/article/view/1253 SP - 715-764 AB - <p>Ś<span class="fontstyle0">Œredniowieczna architektura kolegiaty w Sandomierzu, drugiej pod względem godnośœci śœwiątyni diecezji krakowskiej, nie została jak dotąd satysfakcjonująco opracowana. Artykuł stanowi więc próbę nowego przedstawienia architektury kośœcioła w genetycznym kontekśœcie czternastowiecznego budownictwa Europy ŚŒrodkowo-Wschodniej. Przeprowadzone ostatnio prace konserwatorskie pozwalają na zrewidowanie istniejących teorii dotyczących etapów powstawania œświątyni. Wiele wskazuje na to, że już około 1350 r., z fundacji Kazimierza Wielkiego, rozpoczęto wznoszenie halowego korpusu, który ukończono około roku 1370. Następnie przystąpiono do nadbudowy i przesklepienia prostokątnego chóru z 2. połowy XIII w., a konsekracji œ świątyni dokonał w 1382 r. biskup krakowski Jan z Radliczyc. W kolejnych latach rozebrano wschodnią œścianę prezbiterium, zastępując ją poligonalną apsydą. Każda z naw koœścioła była oryginalnie nakryta osobnym dachem dwuspadowym. Najbliżej spokrewniony z kolegiatą jest halowy korpus katedry w Ołomuńcu, a wzór dla rozety z fasady zachodniej stanowi maswerk z transeptu koœścioła Cystersów w Zlatej Korunie.</span></p> ER -